راه مـــــار

«مــردی زیر درختــی خـوابیده بود، که ماری از روی بدن او عبور می‌کند. بعد از عبور مار مرد بیدار می‌شود و شروع به گریه می‌کند. مردم از او می‌پرسند، چرا گریه می‌کنی؟ می‌گوید، مار از سر مه تیر شده. مردم می‌پرسند، مار تو را نیش‌زده است؟. می‌گوید، نه. مردم می‌گویند، پس برای چی کریه می‌کنی؟ مرد می‌گوید، حــالـی مـــار راه پیـــدا کـــرده‌است و از ایــن به بعد همیشـــه از همین‌جــــا تیـــر خواهد شد.»

پذیرش حکم دادگاه ویژه انتخابات نیز همین طور است. اگر مردم این حکم را بپذیزند. دیگر در افغانستان هیچ وقت بازنده‌های انتخابات نتایج اعلام شده توسط کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی را نخواهند پذیرفت. و از این پس، بعد از هر انتخابات تعداد زیادی از نامزدان شکست خورده انتخابات به محکمه مراجعه خواهند کرد و روند دیموکراسی و انتخابات را مختل خواهند کرد. اگر این‌بار این روند به خشونت کشیده نشود، در دوره‌های بعد چی؟

به اصطلاح راه مار باز شده اگر این بار نگزید، تضمینی برای دوره های بعد وجود ندارد، شاید دفعه بعد گزید.

خانه در دفتر یا دفتر در خانه

"این فرهنگ ما آمریکایی‌هاست، که عکس‌های از اعضای خانواده خود را روی میز کار خود می‌گذاریم، تا همیشه به یاد ما باشد، که ما علاوه بر کار دفتر وظایف دیگری برای اعضای خانواده خود نیز داریم." این جمله را آیکن بیری، سفیر ایالات متحده آمریکا در افغانستان دیشب در برنامه مهمان‌یار تلویزیون طلوع گفت.

این جمله مرا به یاد کارهای ما افغانها انداخت که، گاهی وظایف دفتری خود را به خانه می بریم و وقتی را که باید برای اعضای خانواده خود بگذاریم، برای کارهای دفتری خود صرف می کنیم. جالب است، که رییس و وزیر در بسیار از اوقات به کارمند خود می گوید، این کار در خانه انجام بده. بخصوص اگر کارمند لپ‌تاپ هم داشته باشد.

تفاوت محیط آموزشی

«من می‌خواهم بزینس شخصی داشته باشم.» این جمله را چند تن از فارغ‌التحصیلان دانشگاه آمریکایی افغانستان در جشن فارغ‌التحصیلی خود در مصاحبه تلویزیونی بیان کردند. هیچ‌یک از آنها از دولت تقاضای وظیفه نکرند.

اما وقتی مصاحبه‌های تلویزیونی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی را از تلویزیون‌ها می بینیم، همگی می‌گویند، دولت باید زمینه کار را برای ما فراهم کند، تا ما بدون سرنوشت نمانیم. تا هنوز از آنها نشیده‌ام که بگویند خودشان می‌خواهند کار کنند.

این تفاوت دو محیط آموزشی را نشان می‌دهد. یکی محیط آموزشی فعال که اعتماد به نفس دانشجویان را بالا می‌برد و آنها را تشویق می‌کند که برای خود و دیگران شغل ایجاد کنند و البته مهارت این کار را نیز یاد می‌دهند. و دیگر محیطی که دانشجویان را منفعل و غیر فعال بار می‌سازد و دست و دهان‌شان به طرف دولت و موسسات است، که برای آنها کار ایجاد کند.

این ماجرا مرا به یاد سخنی از جان اف کندی، یکی از رؤسای جمهور پیشین آمریکا انداخت که در یکی از دانشگاه‌های آمریکا خطاب به دانشجویان گفت: «از من نپرسید که دولت برای شما چه می‌کند، از خود بپرسید، که شما برای دولت چه می‌کنید.»

چهــار قوم و صفـــــر ملت

موضوع کوچی‌ها و ولسوالی‌های بهسود و ناهور از موضوعات اصلی مجالس، سایت‌ها و وبلاگ‌های هزاره‌هاست. آنها در میان خود بحث می‌کنند که چطور باید از هزارجات دفاع کرد و مانع ورود کوچی‌های مسلح به ولسوالی‌های بهسود و ناهور شد. و اینکه این بار رهبران هزاره با کرزی تبانی کرده‌اند و موضوع کوچی‌ها را به صورت جدی مطرح نمی‌کنند.

کشته شدن جنرال داوود داوود موضوع بحث اصلی مجالس، سایت‌ها، وبلاگ‌ها، تلویزیون‌ها و رادیوهای تاجیکان است. تاجیک‌ها باهم بحث می‌کنند که سران تاجیک هدف اصلی طالبان و حزب اسلامی حکمتیار است و نفر بعدی کیست؟ امرالله صالح یا استاد عطا؟ و اینکه با طالبان نباید صلح کرد، زیرا آنان قاتلان برادران ما هستند.

تجلیل از حادثه 7 جوزای 1386 شبرغان موضوع اصلی در سایت‌ها و تلویزیون ازبک‌هاست. آنها می‌گویند دولت نه تنها عاملان این جنایت را مجازات نکرد بلکه از آنها حمایت کرد.

حملات هوایی و شبانه ناتو، بحث اصلی در میان پشتون‌هاست. آنها براین باورند که ناتو تنها پشتون‌ها را هدف قرارداده‌است و دست به پشتون‌کشی زده‌است. دولت باید مانع این کار شود. تمام پشتون‌ها برادر هم‌اند و باید پروسه صلح به شدت تعقیب شود، تا از پشتون‌کشی جلوگیری شود.

در این روزها هیچ موضوع ملی وجود ندارد، که تمام مردم افغانستان به بدون توجه به نژاد و قوم به آن بپردازند. مثل اینکه ما در یک سرزمین نه، بلکه در چهار کشور جداگانه زندگی می‌کنیم و هر کدام منافع و موضوعات خاص خود را داریم.

آیا انسانهایی که در هلمند، بهسود، شبرغان و تخار کشته می‌شوند همگی انسانهای یکسان و برابر نیستند؟ که تمام مردم افغانستان در مورد آنها موضع مشترک نمی‌گیرند؟